Feline infectieuze peritonitis (FIP): oorzaken, symptomen, &behandeling

Feline Infectious Peritonitis (FIP) is een complexe, ernstige en tot voor kort was het altijd uiteindelijk een dodelijke ziekte van katten. FIP wordt veroorzaakt door een biotype van Feline Coronavirus (FCoV), genaamd Feline Infectious Peritonitis virus of FIP virus (FIPV). De ziekte heeft een wereldwijde verspreiding en treft alleen katten: honden, mensen en andere soorten kunnen niet worden geïnfecteerd. FIP is een van de meest uitdagende infectieziekten van katten die de diergeneeskunde kent.

Het feit dat dit een katachtige coronavirusinfectie is, heeft de ziekte in 2020 in het bijzonder in beeld gebracht, met de opkomst van COVID-19 bij mensen: er moet worden benadrukt dat er geen verband is tussen deze ziekten, behalve het feit dat de twee verschillende virussen tot dezelfde virale familie behoren.

Hoe katten krijgen feline infectieuze peritonitis?

Een van de gecompliceerde aspecten van FIP is dat terwijl Feline Coronavirus (FCoV) heel vaak voorkomt, Feline Infectious Peritonitis zeldzaam is.

FCoV, ook bekend als Feline Enteric Coronavirus (FeCV) wordt aangetroffen bij 80-90% van de katten die in huizen met meerdere katten wonen, maar bijna al deze infecties zijn onschadelijk, zonder tekenen van ziekte of alleen milde tekenen van diarree. Het virus wordt in de ontlasting uitgeworpen en verspreidt zich gemakkelijk tussen katten, meestal via kattenbakken of dozen, en overleeft tot zeven weken in de omgeving.

Een nieuwe kat in een huishouden zal oraal besmet raken, meestal via contact met kattenbakken of dozen. Directe verspreiding van kat naar kat gebeurt zelden.

Na infectie kan het virus gedurende een korte periode in het maagdarmkanaal en het bloed worden gevonden en vervolgens weken, maanden of in sommige gevallen levenslang in de ontlasting worden vergoten. Bij een zeer klein deel van de met FCoV geïnfecteerde katten muteert het relatief goedaardige virus echter om het virulente biotype feline infectieuze peritonitisvirus te worden, dat feline infectieuze peritonitis veroorzaakt.

Deze mutatie kan puntdeleties of mutaties bij het 3c-gen omvatten, maar de volledige details zijn nog niet vastgesteld. De mutatie vindt plaats bij een individuele kat, waarbij het gemuteerde virus zich snel vermenigvuldigt, de macrofagen en monocyten van de gastheerkat infecteert en zich door het lichaam verspreidt, waardoor ziekte ontstaat.

Het gemuteerde FIPV-virus wordt niet op dezelfde manier als FCoV in de feces uitgestoten, dus wordt niet op dezelfde manier als direct besmettelijk beschouwd.

Er zijn nog steeds vragen over hoe deze mutatie gebeurt en hoe de ontwikkeling van FIP volgt:

Er wordt gedacht dat er verbanden zijn tussen hoeveel FCoV een kat wordt blootgesteld (een hogere viruslast leidt eerder tot FIP) en hoe het immuunsysteem van een individuele kat reageert op het virus. Katten lijken meer kans te hebben om FIP te ontwikkelen als ze stress ervaren (zoals bezoeken aan een cattery, na de operatie of opnieuw worden gehuisvest), een fenomeen dat verband houdt met het feit dat stress het functioneren van het immuunsysteem beïnvloedt.

De meeste gevallen van FIP komen voor bij jonge katten, jonger dan een jaar, hoewel katten op elke leeftijd kunnen worden beïnvloed, en het komt vaker voor in huishoudens met meerdere katten en bij raskatten (bijv. Birmanen, Bengalen en Oosterlingen). Mannelijke katten hebben meer kans om FIP te ontwikkelen dan vrouwtjes, en katten die FeLV-positief zijn, hebben ook meer kans om de aandoening te ontwikkelen.

Hoe feline infectieuze peritonitis katten beïnvloedt?

FIP wordt beschreven als een pyogranulomateuze vasculitis, met effecten door het hele lichaam. De tekenen van ziekte zijn variabel, afhankelijk van welk deel van het lichaam wordt beïnvloed. Klassiek zijn er twee vormen van FIP, afhankelijk van de immuunrespons van de kat: nat (uitbundig) en droog (niet-uitbundig). Dit zijn echter niet noodzakelijkerwijs absolute waarden: sommige gevallen hebben elementen van zowel de natte als de droge ziekte

• Natte FIP (de effusieve vorm) is een meer acute, zich snel ontwikkelende ziekte, die zich weken of maanden ontwikkelt na een periode van stress zoals herplaatsing of operatie. De klinische symptomen zijn meer direct gerelateerd aan vasculitis (ontsteking van bloedvaten) met eiwit en vloeistof die uit bloedvaten in lichaamsholten lekken, wat leidt tot de ophoping van vocht. De specifieke tekenen van de ziekte bij een individuele kat zijn afhankelijk van welk deel van het lichaam wordt beïnvloed door deze vochtophoping.
• De droge (niet-effusieve) vorm van FIP is een meer chronische, langzamere aanvang en zich geleidelijk ontwikkelende ziekte, na een gedeeltelijke immuunrespons door het lichaam van de kat. Pyogranulomateuze laesies (plaques die een combinatie van virus vertegenwoordigen plus de immuunreactie van het lichaam op het virus) worden gevonden in organen rond het lichaam, waaronder de lever, nieren, milt, lymfeklieren en hersenen, evenals in de buikholte. Nogmaals, de klinische symptomen zijn afhankelijk van welk deel van het lichaam wordt beïnvloed. De droge vorm kan zich in een later stadium van de ziekte ontwikkelen tot de natte vorm.

Klinische symptomen van feline infectieuze peritonitis

De klinische symptomen van feline infectieuze peritonitis zijn variabel, afhankelijk van welk type ziekte aanwezig is en welk deel van het lichaam wordt aangetast.

Meestal hebben geïnfecteerde katten in het begin vage tekenen, zoals lethargie, verlies van eetlust en gewichtsverlies. Er kunnen episodes van pyrexie (koorts) zijn.

In de natte vorm, zijn de tekens afhankelijk van waar de vloeistof zich verzamelt.

• De buik wordt het vaakst aangetast, resulterend in ascites, met de buik zichtbaar gezwollen en vol vocht. Soms kunnen harde voorwerpen in de vloeistof worden gevoeld wanneer de buik wordt gepalpeerd, wat staat voor vergrote lymfeklieren of de zieke inwendige organen zoals milt, lever of nieren.
• Als de vloeistof zich verzamelt in de borstholte (thorax), er is ademhalingsmoeilijkheden (dyspneu), veroorzaakt door de vloeistof die normale uitzetting en werking van de longen verhindert.
• Als de vloeistof zich verzamelt in de zak rond het hart (een pericardiale effusie), tekenen van hartaandoeningen kunnen worden gezien, veroorzaakt door het onvermogen van het hart om normaal samen te trekken als gevolg van de druk van de vloeistof.

In de droge vorm, nogmaals, de tekenen zijn afhankelijk van welk deel van het lichaam wordt aangetast, en ze hebben de neiging om langzamer te beginnen, over een langere periode van tijd. Dit kan variëren van algemene tekenen van ziekte wanneer de buikorganen betrokken zijn, ademhalingsmoeilijkheden wanneer de longen of borstkas betrokken zijn, neurologische symptomen wanneer de hersenen of het ruggenmerg betrokken zijn (zoals ataxie of zelfs epileptische aanvallen), of oogproblemen wanneer de ogen worden aangetast (zoals visuele problemen, met abnormaal uiterlijk van de ogen).

Diagnose van feline infectieuze peritonitis

De enige manier waarop een definitieve diagnose van FIP kan worden gesteld, is via histopathologie van aangetaste weefsels, wanneer de pyogranulomateuze ontsteking onder de microscoop kan worden gezien, samen met identificatie van de aanwezigheid van FCOV-antigeen in macrofagen via immunohistochemie. In de meeste gevallen kan het echter moeilijk zijn om dergelijke monsters van een levende kat te verkrijgen, en dus kan deze diagnose alleen postmortaal worden gesteld, bij een autopsie.

Vaker zal uw DVM-dierenarts een reeks diagnostische tests uitvoeren en de lappendeken van resultaten zal leiden tot een waarschijnlijke diagnose van FIP als dit de onderliggende oorzaak is.

Vaak uitgevoerde onderzoeken omvatten:

• Lichamelijk onderzoek, met tekenen zoals hierboven vermeld, samen met specifieke veranderingen, bijvoorbeeld bij gedetailleerd onderzoek van de ogen met een oftalmoscoop.
• Röntgenfoto’s en echografie kan het verzamelen van vocht in de buik en borst en vergroting van aangetaste organen vertonen, bijvoorbeeld lever, milt, lymfeklieren.
• Laboratoriumtests inclusief analyse van vloeistof bemonsterd uit de buik of borst is de meest voorkomende manier waarop een sterk vermoeden van de diagnose wordt gevormd. Deze vloeistof heeft bijzondere onderscheidende kenmerken: technisch gezien wordt het een gemodificeerd transsudaat of een aseptisch exsudaat genoemd, afhankelijk van de kleur, viscositeit, celinhoud en andere aspecten. Een specifieke Polymerase Chain Reaction (PCR) assay voor viraal RNA kan worden uitgevoerd op deze vloeistofmonsters, maar dit maakt geen onderscheid tussen katten met het goedaardige Feline Coronavirus (FCoV) en het pathologische FIPV-biotype.
• Algemeen bloedonderzoek, waaronder hematologie (lymfopenie, of verminderde lymfocyten in het aantal bloedcellen, en bloedarmoede, worden vaak gezien) en biochemie (een hoog eiwitgehalte, of hyperglobulinemie, komt vaak voor, met een lage albumine:globulineverhouding, hyperbilirubinemie komt vaak voor en verhoogde lever- en nierparameters komen vaak voor).
• Specifiek bloedonderzoek, inclusief Alfa-1-zuur glycoproteïne: dat meestal verhoogd is bij katten met FIP (maar het kan ook verhoogd zijn bij katten met andere ziekten). Antilichamen tegen het coronavirus kunnen worden gemeten met behulp van antilichaamtiters, maar antilichamen tegen het FIP-biotype van FCoV kunnen niet worden onderscheiden vanm de minder pathogene versie van FCoV. Antilichaamniveaus zijn verhoogd bij katten die de goedaardige vorm van FCoV hebben, dus ze zijn vaak positief bij gezonde katten en sommige katten met FIP hebben geen verhoogde niveaus. Niettemin, bij katten die tekenen van FIP hebben, zouden zeer hoge verhogingen van FCoV worden gezien als ondersteunend bewijs van de diagnose.
  Ongeveer 80-90% van de katten in omgevingen met meerdere katten en tot 50% van de katten in huishoudens met één kat hebben FCoV-antilichamen, maar slechts 5-10% van de blootgestelde katten ontwikkelt FIP.
• Andere onderzoeken omvatten gedetailleerde neurologische beoordeling door een specialist, met de mogelijkheid van cerebrospinale vloeistof (CSF) analyse, samen met geavanceerde beeldvorming zoals MRI, op zoek naar de onderscheidende veranderingen die vaak worden gevonden in FIP.
• Verwijzing naar een specialist in kattengeneeskunde (bijv. een lid van de American Association of Feline Practitioners) kan worden aanbevolen door uw lokale dierenarts.

Feline infectieuze peritonitis behandeling

Tot voor kort was de behandeling van katten met FIP zeer beperkt en was over het algemeen alleen palliatieve ondersteunende zorg mogelijk, waarbij getroffen katten zo lang mogelijk zo comfortabel mogelijk werden gehouden. Dit betrof over het algemeen het gebruik van prednisolon of cyclofosfamide om ontstekingen, eetlustopwekkende middelen (zoals mirtazopine en cyproheptadine) te verminderen. Andere immuunbeïnvloedende medicatie zoals interferon werd soms gebruikt.

Het grote nieuws over FIP-behandeling is echter een opkomende therapie (die wordt onderzocht door experts zoals Niels Pedersen) met antivirale medicatie zoals antiproteaseremmers en nucleoside-analogen om de replicatie van FCoV te verminderen, en Polyprenyl Immunostimulant (PI) om het immuunsysteem te ondersteunen. Nieuwe behandelingen zijn ronduit revolutionair en bieden hoop voor katten met FIP op een volledige en volledige genezing.

Kattenverzorgers moeten samenwerken met hun eigen dierenartsen om optimale geïndividualiseerde zorg voor hun eigen katten te verkrijgen. Een van de onmiddellijke uitdagingen is dat de nieuwe behandelingsmedicijnen nog niet zijn gelicentieerd voor gebruik bij katten, wat betekent dat het in veel rechtsgebieden over de hele wereld onmogelijk is voor dierenartsen om toegang te krijgen tot deze levensveranderende medicijnen.

Als gevolg van dit gebrek aan beschikbaarheid zijn informele groepen met namen als FIP Warriors op veel verschillende plaatsen (zoals Facebook-groepen) ontstaan, die ondersteuning en zelfs toegang tot medicijnen bieden via de zwarte markt. Dit is een grote uitdaging voor de veterinaire beroepsgroep, omdat het voor erkende professionals onmogelijk is om het gebruik van niet-gereguleerde en niet-gelicentieerde geneesmiddelen te bevorderen.

Bezoek of word lid van de FIP Warriors® 5.0 Facebook-groep

Wanneer het alternatief echter gewoon euthanasie is, of een dodelijke ziekte het leven van een kat laat nemen, is het gemakkelijk te begrijpen waarom kattenverzorgers deze route kunnen overwegen.

Gelicentieerde versies van deze medicijnen komen nu beschikbaar (bijvoorbeeld in het VK en Australië), en het is te hopen dat kattenverzorgers binnenkort niet meer nodig zijn om de zwarte marktroute te overwegen.

Feline Infectieuze Peritonitis Prognose

Tot voor kort werd FIP beschouwd als een dodelijke ziekte, waarbij de meeste katten snel achteruitgingen en euthanasie nodig hadden om terminaal lijden te voorkomen. Sommige katten hebben mildere tekenen, met een langer ziekteverloop, maar de uitkomst is uiteindelijk hetzelfde.

Als algemene regel geldt dat katten met natte (effusieve) FIP slechts dagen of weken leefden, terwijl katten met droge of niet-uitbundige FIP weken of maanden overleefden. Met de nieuwe behandelingen lijken katten echter volledig van de aandoening te kunnen genezen: deze medicijnen zijn niet goedkoop en ze zijn nog niet op grote schaal beschikbaar, maar het betekent wel dat er nu hoop is voor FIP-katten.