Als je katten hebt, heb je er vast wel eens een zien overgeven. Het komt vaak voor dat katten overgeven, maar het is nooit normaal. Dat gezegd hebbende, is het ook niet altijd iets dat behandeld moet worden, en de kat hoeft ook niet elke keer met spoed naar de dierenarts als ze overgeeft. In deze informatiebron lees je wanneer je een brakende kat naar de dierenarts brengt, waarom katten braken en welke behandelingen er zijn om katachtigen te helpen zich beter te voelen.
Chronisch en acuut braken bij katten
Overgeven kan worden onderverdeeld in twee grote categorieën: chronisch en acuut braken. Chronisch braken betekent overgeven met enige regelmaat (minstens maandelijks, maar het kan ook dagelijks zijn) gedurende een lange periode. De kat braakt meestal maar één of twee keer per keer. Als een kat die normaal niet braakt, begint te braken, is er sprake van acuut braken. Dit is over het algemeen alleen een punt van zorg voor jou en je dierenarts als de kat meerdere keren braakt. De diagnose en behandeling voor acuut en chronisch braken kunnen verschillen, net als de urgentie om de kat naar de dierenarts te brengen.
Meer dringende zorg is meestal nodig voor een kat met acuut braken. De uitzondering hierop is een kat die slechts één tot drie keer heeft overgegeven en verder normaal is. Als de kat nog steeds wil eten en dat doet zonder te blijven braken, zich normaal gedraagt en zich op haar gemak lijkt te voelen, hoeft ze niet naar een dierenarts te worden gebracht, tenzij je weet dat ze iets giftigs heeft gegeten.
Als je kat meer dan drie keer braakt, haar eten niet binnen kan houden en moe lijkt, moet ze zo snel mogelijk naar een dierenarts. Misschien heeft ze gewoon last van misselijkheid, maar als het iets ernstigers is, moet ze zo snel mogelijk behandeld worden. Tenzij de kat zich erg ongemakkelijk voelt of niet wil bewegen, hoeft ze normaal gesproken niet naar een spoedkliniek. Maar als ze ’s nachts snel achteruit lijkt te gaan, is een spoedbezoek wel aan te raden. Katten die voortdurend braken en hun voedsel niet binnenhouden, zijn vatbaar voor veel secundaire veranderingen, met name leveraandoeningen, dus wachten met behandeling kan gevaarlijk voor ze zijn.
Een kat die chronisch braakt moet nog steeds gezien worden door een dierenarts, maar het is niet dringend als de kat nog steeds eet en voedsel binnenhoudt, geen tekenen van zwakte vertoont en comfortabel lijkt. Als deze dingen niet waar zijn, is een chronisch brakende kat ofwel een acuut brakende kat of heeft hij een acute crisis van wat zijn chronische braken veroorzaakt.
Vroeger werd een kat die een paar keer per maand braakte als normaal beschouwd, maar dat idee is aan het veranderen. Er wordt zelfs gedacht dat een kat die regelmatig haarballen braakt, een maagdarmziekte kan hebben waardoor de haarballen niet normaal kunnen passeren. Voor een kat die chronisch braakt, hoeft geen behandeling te worden toegepast, maar er moet wel een onderzoek worden gedaan om er zeker van te zijn dat de kat zich goed voelt en op dat moment geen ingreep nodig heeft.
Oorzaken van braken bij katten
De oorzaken van acuut of chronisch braken kunnen dezelfde zijn, maar er zijn uitzonderingen. Toxines zijn over het algemeen geen oorzaak van chronisch braken (tenzij een kat chronisch wordt blootgesteld aan hetzelfde toxine, zoals het eten van een giftige plant). Het inslikken van een vreemd voorwerp (meestal een touwtje) is normaal gesproken geen oorzaak van chronisch braken, hoewel als het vreemde voorwerp in de maag blijft, het een oorzaak van chronisch braken kan zijn.
Helaas is braken een zeer vaag symptoom en de oorzaken zijn zeer uiteenlopend. In feite kan bijna elke kattenziekte leiden tot braken. In het algemeen kunnen de oorzaken van braken in een van deze categorieën worden geplaatst: gifstoffen, medicijnen, voeding (waaronder het eten van ongepaste dingen), maag (stomach), darmen, orgaan disfunctie, endocriene, neurologische (typisch hersen-gerelateerde), infectieuze en kanker. In elk van deze categorieën bevinden zich tientallen specifieke ziekten en syndromen. Hieronder staan enkele van de meest voorkomende oorzaken:
- Gifstoffen: Lelies, antivries
- Geneesmiddelen: Chemotherapie, antibiotica, ontstekingsremmers
- Dieet: Dieetintolerantie voor iets in voedsel, plotselinge verandering in dieet, eten van een dood ding
- Maag: Vreemde voorwerpen, maagzweren, maagontsteking
- Darmen: Vreemde voorwerpen, acute ontsteking, inflammatoire darmziekte (meer typisch chronisch), kanker, constipatie
- Orgaan disfunctie: Leverziekte, nierziekte, alvleesklierontsteking
- Endocrien: Hyperthyreoïdie (overactieve schildklier), verhoogd calcium, diabetes ketoacidose
- Neurologisch: Vestibulaire ziekte (kan geassocieerd worden met binnenooraandoeningen), encefalitis (ontsteking van de bekleding van de hersenen), kanker
- Besmettelijk: infectieuze peritonitis bij katten, panleukopenie bij katten, hartworm
- Kanker: Kan een directe oorzaak zijn, zoals darmkanker, of een indirecte oorzaak, zoals mestceltumoren in de huid
Diagnose stellen over de oorzaak van braken
Het kan moeilijk zijn om de oorzaak van braken bij een kat te diagnosticeren. De meeste gevallen van acuut braken zijn van voorbijgaande aard en verbeteren met alleen symptomatische therapie en tijd. Toch wordt vaak een basisonderzoek aanbevolen om er zeker van te zijn dat er geen ernstiger probleem aan de hand is.
Het beginpunt bij het bepalen van de oorzaak van het braken is een nauwkeurige anamnese. Hier zijn enkele vragen die je dierenarts zou kunnen hebben:
- Werd de kat blootgesteld aan planten en andere giftige stoffen?
- Wanneer is het braken begonnen?
- Wat is het normale dieet van de kat?
- Gaat de kat naar buiten en zo ja, jaagt de kat?
- Wat zit er in het braaksel?
- Gebruikt de kat medicijnen?
- Is er ook diarree?
- Eet de kat?
- Wanneer treedt het braken op (in relatie tot eten of andere activiteiten)?
- Verliest de kat gewicht?
- Drinkt de kat veel of plast hij veel?
- Speelt de kat met touwtjes?
Op basis van de antwoorden op deze vragen zal je dierenarts een beter idee hebben van welke diagnostiek hij eventueel moet gebruiken. Hoe het braaksel eruitziet geeft geen uitsluitsel over waarom de kat braakt, maar het kan de dierenarts wel een plaats geven om te beginnen zoeken. Hoewel dit zeker geen perfecte correlatie is, kunnen de volgende braakselkenmerken enkele aanwijzingen geven:
- Geel braaksel: Dit is gal en kan een teken zijn van een leverziekte, maar het komt vaak voor bij een lege maag. Het kan ook betekenen dat de kat iets geels heeft gegeten.
- Helder braaksel: Dit kan regurgitatie uit de slokdarm zijn of van een lege maag.
- Wit, schuimig braaksel: Nogmaals, dit is typisch regurgitatie uit de slokdarm of uit een lege maag.
- Bloed in het braaksel: Het bloed komt uit de mond, slokdarm of maag.
- Koffiemalen in het braaksel: Dit type is afkomstig van bloedingen uit de maag, meestal gezien bij maagzweren.
- Bruin, stinkend braaksel: Dit kan het gevolg zijn van een bloeding in het bovenste deel van het maagdarmkanaal of van het eten van iets bruins en stinkends.
- Onverteerd voedsel in het braaksel: Dit betekent dat het voedsel de maag nooit heeft verlaten. Dit kan gebeuren bij voedselintoleranties of -allergieën, verstoppingen of vrijwel alles wat irritatie van het bovenste deel van het maagdarmkanaal veroorzaakt. Het is belangrijk om te weten wanneer de kat voor het laatst gegeten heeft. Als de kat bijvoorbeeld een dag niet gegeten heeft en onverteerd voedsel braakt, zou dat wijzen op een obstructie of een motiliteitsstoornis.
Onderzoek en testen door de dierenarts
De volgende stap is een grondig lichamelijk onderzoek door je dierenarts. De dierenarts kan letten op zaken als buikpijn, massa’s in de buik of elders, een duidelijk vreemd voorwerp (zoals een touwtje onder de tong), tekenen van gewichtsverlies, een hartruis, een vergrote schildklier en koorts. Ook hier kan het onderzoek helpen bepalen welke diagnostiek eventueel nodig is.
Röntgenfoto’s van de buik en bloedonderzoek
Als het nodig is, zijn de eerste onderzoeken meestal röntgenfoto’s van de buik (ook wel röntgenfoto’s genoemd) en bloedonderzoek met urineonderzoek. Röntgenfoto’s kunnen afwijkingen in de grootte en vorm van organen, vreemde lichamen, tumoren, constipatie en andere afwijkingen onthullen die de dierenarts misschien niet kan beoordelen met een lichamelijk onderzoek. Bloedonderzoek kan bijvoorbeeld disfuncties van organen opsporen en endocriene aandoeningen zoals diabetes en hyperthyreoïdie diagnosticeren. Een urineonderzoek is nodig in combinatie met bloedonderzoek om aandoeningen zoals diabetes, nieraandoeningen en infecties van de urinewegen te diagnosticeren.
Bloedonderzoek kan ook aanwijzingen geven of een dier is blootgesteld aan bepaalde giftige stoffen, zoals antivriesmiddel. Helaas zijn er niet veel gemakkelijke testen om de blootstelling aan giftige stoffen vast te stellen. Vaak is het nodig dat de persoon van de kat op de hoogte is van de mogelijke blootstelling aan het gif en de aanwezigheid van klassieke tekenen van blootstelling aan gif.
Bariumonderzoek, echografie en endoscopie
Röntgenfoto’s stellen vaak geen diagnose (behalve de aanwezigheid van vreemde voorwerpen en enkele andere aandoeningen), maar helpen wel om te bepalen of verdere buikonderzoeken nodig zijn. Deze andere onderzoeken kunnen bestaan uit een bariumonderzoek, dat helpt om te bepalen of er vreemde voorwerpen in de darmen zitten of dat er problemen zijn met de beweeglijkheid van de darmen. Een ander onderzoek kan een echografie zijn om de architectuur van verschillende organen te bekijken; echografie kan worden gebruikt om monsters te nemen van verschillende organen om een definitieve diagnose te krijgen.
Daarnaast kan je dierenarts je een endoscopie aanraden (waarbij met een scoop in de maag, de bovenste darm of de dikke darm wordt gekeken). Endoscopie is een manier om te zoeken naar vreemde voorwerpen in de maag die niet zichtbaar zijn op röntgenfoto’s, en het kan worden gebruikt om vreemde voorwerpen terug te halen. Deze procedure maakt het ook mogelijk om de bekleding van de maag en de bovenste darmen te bekijken om te zoeken naar afwijkingen, en kan worden gebruikt om monsters te verzamelen van het bovenste deel van het maagdarmkanaal.
Kijkoperatie
Bij een kat met aanhoudend braken dat niet onder controle wordt gehouden door symptomatische therapie, kan een kijkoperatie nodig zijn. Dit geldt voor sommige acute braaksituaties (namelijk bezorgdheid dat er een vreemd voorwerp aanwezig is) en sommige chronische braaksituaties (namelijk op zoek naar tekenen van darmkanker, niet-intestinale buikziekte of inflammatoire darmziekte).
In het geval van vreemde voorwerpen wordt de operatie zowel gebruikt om de diagnose te stellen als om het probleem te verhelpen, door het vreemde voorwerp te verwijderen. Als er geen vreemd voorwerp wordt gevonden, kunnen er tijdens de operatie biopten worden genomen. De bedoeling van een operatie voor chronisch braken is normaal gesproken om biopten te nemen van de darmen, maag, lever, alvleesklier, lymfeklieren en eventuele afwijkingen in de hoop een diagnose van het probleem te kunnen stellen. De meest voorkomende diagnoses zijn een inflammatoire darmziekte of een vorm van kanker.
Als diagnostisch hulpmiddel wordt chirurgie door sommige dierenartsen verkozen boven endoscopie, omdat het hele darmkanaal kan worden geëvalueerd, evenals verschillende organen in de buik. Bovendien kunnen er tijdens de operatie dikkere en grotere darmbiopten worden genomen. Bovendien kunnen biopten van de lever, alvleesklier en lymfeklieren worden genomen. Omgekeerd kan endoscopie de voorkeur hebben omdat het meestal minder duur is (hoewel niet veel), meestal een representatief monster van de darmen oplevert om een diagnose te stellen en veel minder invasief is. Het kan enkele weken duren voordat een kat is hersteld van een operatie, terwijl een dier dat een endoscopie en endoscopische biopsieën heeft gehad meestal binnen een paar uur of binnen een dag herstelt.
Omdat sommige diagnoses invasief en duur kunnen zijn (endoscopie kan oplopen tot $1.500 en kijkoperaties kunnen meer dan $2.000 kosten), kiezen veel mensen ervoor om ze niet te doen. Er zijn behandelingen die kunnen worden uitgevoerd zonder een volledige diagnose, maar die beslissingen vereisen communicatie tussen jou en je dierenarts over de risico’s van het uitvoeren van die behandelingen.
Behandelingen voor een kat die overgeeft
De behandeling voor braken varieert sterk afhankelijk van de oorzaak, en het beschrijven van de behandeling voor elke individuele oorzaak valt buiten het bereik van deze bron. We kunnen echter wel een aantal algemene behandelmethoden geven.
Vloeistoffen
Als het lichamelijk onderzoek geen abnormaliteiten aan het licht brengt en niets in de voorgeschiedenis van de kat een rode vlag doet rijzen, kan een dierenarts kiezen voor symptomatische therapie, zoals het subcutaan (onder de huid) toedienen van vocht. Zelfs als een dier klinisch niet uitgedroogd is, kan het geven van vocht belangrijk zijn om het systeem door te spoelen en de hydratatie op peil te houden. Een brakende patiënt is waarschijnlijk al een beetje uitgedroogd, gewoon door vochtverlies door braken en het niet binnenhouden van water.
Uitdroging is een zichzelf in stand houdend probleem, wat betekent dat wanneer een dier uitgedroogd is, het zich niet goed voelt en daarom niet zal eten of drinken, en misschien zelfs meer zal braken. Hierdoor raakt ze meer uitgedroogd, waardoor ze zich slechter gaat voelen, waardoor ze minder snel zal eten of drinken, en dan raakt ze nog meer uitgedroogd.
Voor bijna elke oorzaak van braken wordt een vorm van vochttherapie gegeven. Als een dier erg uitgedroogd of zwak is, wordt vaak IV-vloeistof aanbevolen. Hierbij wordt een katheter in een ader geplaatst en krijgt het dier vocht toegediend via de katheter. Het is een directere manier om vocht toe te dienen en er kan gedurende de dag meer vocht worden toegediend via deze methode. Het nadeel is dat het geven van intraveneuze vloeistoffen aanzienlijk duurder is en dat de kat in het ziekenhuis moet blijven. Echter, vooral bij een zeer uitgedroogde patiënt worden subcutane vloeistoffen niet goed opgenomen en is IV-vloeistof nodig om de kat te helpen.
Medicatie tegen braken
Een andere veelgebruikte behandeling voor de meeste vormen van braken is het geven van een anti-emeticum (medicijn tegen braken), dat kan helpen om het braken te stoppen en zo het vochtverlies te verminderen. Deze medicijnen kunnen ook abdominaal ongemak verlichten en de kat meer geneigd maken om te eten. Soms worden maagbeschermende middelen zoals Pepcid of sucralfaat voorgeschreven, maar het nut hiervan staat ter discussie. Ze kunnen echter meestal geen kwaad. Als de anti-emetica niet voldoende pijnbestrijding bieden, kan een pijnstiller aan het behandelplan van de kat worden toegevoegd.
Dieetveranderingen
Voor zowel chronisch als acuut brakende katten is verandering van dieet een van de belangrijkste behandelingen. Als je kat een acuut geval van braken heeft, kan dit een tijdelijke verandering inhouden naar een licht verteerbaar dieet, zoals Royal Canin Gastrointestinal High Energy kattenvoer, Hill’s ID kattenvoer, of een flauw menselijk voedsel zoals babyvoeding met vleessmaak (zonder toevoeging van ui of knoflookpoeder) of gekookte kip. Houd er rekening mee dat kip- en babyvoeding geen volledige voeding voor katten is en daarom slechts enkele dagen mag worden gebruikt. Voor katten met chronisch braken kan een verandering van dieet zowel therapeutisch als diagnostisch zijn.
Als het nieuwe voer het braken onder controle houdt, werd het gedeeltelijk veroorzaakt door een voedingsintolerantie of allergie of mogelijk een laaggradige inflammatoire darmziekte. Wat betreft dieetproeven voor chronisch brakende katten, laat ze het nieuwe dieet enkele weken volgen om te zien of het werkt. De kat moet een van de hierboven genoemde voorgeschreven diëten of een voorgeschreven dieet met beperkte ingrediënten krijgen om er zeker van te zijn dat het een volledig, uitgebalanceerd dieet is.
Prednison
Zoals hierboven vermeld, kan een inflammatoire darmziekte de oorzaak zijn van braken bij sommige katten. De behandeling voor een inflammatoire darmziekte bestaat vaak uit het medicijn prednison. We raden je af om prednison bij je kat te proberen zonder dat er een diagnose is gesteld, omdat prednison veel bijwerkingen heeft, waaronder een toename van dorst, meer plassen, een zwakker immuunsysteem en zwakke spieren. Een kat prednison geven kan ook sommige oorzaken van braken (zoals alvleesklierontsteking, suikerziekte en nierziekte) verergeren. Als het bloedonderzoek en de röntgenfoto’s van je kat echter normaal zijn en je geen verdere diagnostiek wilt, kun je een proefbehandeling met prednison overwegen. Bespreek de risico’s goed met je dierenarts.
Inhoudsopgave