Alleen al het lezen of horen van het woord hondsdolheid is genoeg om de meeste kattenliefhebbers de stuipen op het lijf te jagen. Het is een verschrikkelijke ziekte die bijna altijd de dood tot gevolg heeft als ze niet behandeld wordt. De frequentie van hondsdolheid varieert sterk van land tot land, waarbij de aandoening in sommige regio’s nooit heeft bestaan, in andere is uitgeroeid en op veel plaatsen endemisch is.
In de Verenigde Staten is het aantal katten dat hondsdolheid oploopt relatief laag: ongeveer 250 gevallen per jaar. Ter vergelijking: er zijn waarschijnlijk ongeveer 32 miljoen verwilderde katten en 58 miljoen huiskatten in het land. Mede dankzij de toename van vaccinaties tegen katten is het meer dan 40 jaar geleden dat een kat in de Verenigde Staten hondsdolheid heeft overgedragen op een mens. Lees verder voor meer informatie over rabiës, hoe het meestal wordt verspreid en waar het wereldwijd voorkomt.
Wat is hondsdolheid?
Hondsdolheid is een virusziekte die zich verspreidt wanneer een zoogdier in contact komt met het speeksel van een besmet dier. Het wordt meestal overgedragen door beten en krassen. Het is hoogst ongebruikelijk dat de ziekte zich verspreidt als een besmette kat of hond u of uw kat likt. De ziekte wordt ook niet overgedragen door contact met luchtdruppels die het virus bevatten. De ziekte wordt ook niet overgedragen via lichaamsvloeistoffen zoals bloed, urine of ontlasting. Bijten en krabben zijn de twee meest voorkomende manieren van overdracht.
Hoe verspreidt de ziekte zich in het lichaam?
Alle zoogdieren kunnen hondsdolheid oplopen en verspreiden. De manier waarop de ziekte het lichaam beïnvloedt is hetzelfde, of het nu gaat om katten, honden, apen of mensen. De ziekte komt het lichaam binnen door een beet of krab en reist dan naar de dichtstbijzijnde zenuwen.
Vanaf daar verplaatst het zich via de zenuwen naar de ruggengraat van de pas besmette persoon, waar het zich naar de hersenen spoedt. Dit wordt de incubatieperiode genoemd, die bij mensen 3 tot 12 weken duurt, maar afhankelijk van het dier veel korter kan zijn. Individuen zijn zelden in staat om het virus tijdens deze eerste fase te verspreiden.
Eenmaal in de hersenen begint het virus zich echter aanzienlijk te vermenigvuldigen en bereikt het snel de speekselklieren. Geïnfecteerde personen beginnen binnen enkele dagen klinische tekenen van de ziekte te vertonen, en velen worden besmettelijk voordat ze zichtbaar ziek worden. De meesten sterven binnen 7 dagen nadat het virus hun hersenen begint te verwoesten.
Wat zijn de symptomen van hondsdolheid?
In het beginstadium voelen met het virus besmette mensen vaak een tinteling of gevoelloosheid rond de plaats van de beet. Jeuk, zwakte, griepachtige uitputting en hoofdpijn komen ook vaak voor. Wanneer de ziekte de hersenen bereikt, treden acute symptomen op zoals ernstige angst, agitatie, watervrees, verwarring, slapeloosheid en delirium.
Nadat iemand in de acute fase van de ziekte is beland, is herstel in wezen onmogelijk. Volgens de CDC zijn er minder dan 20 gedocumenteerde gevallen van mensen die herstellen nadat het rabiësvirus de hersenen heeft bereikt.
De symptomen verschillen vaak bij dieren. Katten hebben soms koorts en lijken de eerste 2 tot 4 dagen na het oplopen van de ziekte niet in orde. De ziekte heeft de neiging zich snel te ontwikkelen bij kittens, met symptomen als toevallen, verlamming, angst voor water, kwijlen en gedragsveranderingen die vrij snel optreden, gevolgd door coma en dood. De dood wordt meestal voorafgegaan door verlamming of extreme ongecontroleerde aanvallen.
Katten vertonen een van de twee klinische clusters na een rabiësinfectie: verlammend of woedend. Katten met “woedende” klinische symptomen worden typisch zeer agressief en gaan vaak lukraak aanvallen of worden geprovoceerd door dingen die er niet zijn. Katten met “verlammende” klinische symptomen verliezen de controle over hun spieren, wat leidt tot verlamming, onvermogen om te ademen of te slikken en hypersalivatie.
Hoe wordt hondsdolheid overgedragen als het zo ongewoon is?
Hondsdolheid wordt in de Verenigde Staten niet zo vaak aangetroffen bij katten en honden, maar het komt nog relatief vaak voor bij vleermuizen, vossen, eekhoorns en stinkdieren. De meeste gevallen van hondsdolheid ontstaan nu nadat een mens of huisdier in contact komt met een hondsdol dier, waarbij 7 van de 10 gevallen bij mensen in de Verenigde Staten worden veroorzaakt door vleermuisbeten.
Het virus is uitgeroeid in plaatsen als Japan en het grootste deel van West-Europa, en het heeft nooit bestaan in Australië, Nieuw-Zeeland, Noorwegen of de Cookeilanden.
Bedenk echter dat de ziekte op andere plaatsen in de wereld verre van ongewoon is. Het is een belangrijke doodsoorzaak in Afrika en bepaalde delen van Azië. Ongeveer 95% van de gevallen bij mensen wereldwijd komen in die twee gebieden voor.
Het wordt beschouwd als endemisch in de meeste Afrikaanse landen en verschillende landen in de wereld, waaronder Nepal, India, Belize, Birma, Afghanistan, Bolivia, Cambodja, Armenië, Rusland, Azerbeidzjan, Bangladesh, Guyana, Wit-Rusland, Brazilië, China, Pakistan, Colombia, Tadzjikistan, Cuba, Ecuador, Georgië, Guatemala, Haïti, Indonesië, Laos, Maleisië, Mongolië, Moldavië, Peru, de Filippijnen, Sri Lanka, Turkije, Vietnam en Venezuela.
Meer dan 35.000 mensen per jaar sterven in Azië aan hondsdolheid, en bijna 35% van die sterfgevallen vindt plaats in India. In Afrika sterven jaarlijks ongeveer 21.476 mensen na te zijn blootgesteld aan het virus, meestal door contact met een besmette hond.
Is de ziekte altijd dodelijk?
Absoluut niet. Er zijn veilige en effectieve vaccins voor katten en mensen die je maatje veilig kunnen houden als hij gebeten of gekrabd wordt door een besmet dier. Zonder de juiste vaccinaties of effectieve profylaxe na blootstelling, heeft de ziekte een dodelijk percentage van 99,9%, waardoor hondsdolheid een van de dodelijkste te voorkomen ziekten op de planeet is.
De menselijke versie van het vaccin vereist drie injecties met een interval van een week en vervolgens ongeveer een maand voor optimale effectiviteit. Hoewel je nog steeds behandeling nodig hebt als je gebeten of gekrabd wordt door een hondsdol dier of een dier waarvan vermoed wordt dat het het virus bij zich draagt, vergroot een vaccinatie je overlevingskansen en beperkt het drastisch verdere behandelingen.
Post-exposure prophylaxis (PEP)-injecties houden de ziekte veilig onder controle als ze snel na de blootstelling aan het rabiësvirus worden toegediend. Elke beet of schram van een wild dier moet worden gewassen met heet water en zeep gedurende ten minste 5 minuten als een eerste voorzorgsmaatregel die de overdracht van het virus kan beperken.
Gelukkig zijn er ook voor uw huisdier veilige en effectieve vaccinaties tegen rabiës beschikbaar. Het vaccin maakt deel uit van de gemeenschappelijke kerngroep van inentingen die alle kittens moeten krijgen en is bijna overal in de Verenigde Staten wettelijk verplicht. Het beschermt katten buitengewoon goed tegen het virus.
Er zijn 1- en 3-jaars opties zonder toevoegingen beschikbaar die zeer goed worden verdragen en zeer weinig bijwerkingen veroorzaken. Als uw gevaccineerde kat wordt gebeten of gekrabd door een wild dier, neem dan onmiddellijk contact op met uw dierenarts, omdat uw kat baat kan hebben bij post-exposure profylaxe.
Vaccinatie van huisdieren en de algemene beschikbaarheid van profylaxe na blootstelling hebben het sterftecijfer van deze ziekte drastisch verlaagd. In de jaren 1900 stierven in de Verenigde Staten ongeveer 100 mensen per jaar na blootstelling aan hondsdolheid. Sinds 1960 is dat aantal gedaald tot ongeveer 2 per jaar. Van 1960 tot 2018 waren er in de Verenigde Staten slechts 217 bevestigde menselijke besmettingen met hondsdolheid.
Bijna alle menselijke sterfgevallen vinden plaats omdat het individu niet onmiddellijk medische zorg heeft gezocht en vrijwel elk van de jaarlijkse 250 gevallen van hondsdolheid bij katten vindt plaats bij niet-gevaccineerde kittens.
Moeten binnenkatten gevaccineerd worden?
Absoluut. Katten zijn volleerde ontsnappingskunstenaars, zoals iedereen die meer dan 30 minuten met een van deze harige Houdini’s heeft doorgebracht kan beamen! Het grootste gevaar voor elke kat als het gaat om hondsdolheid is in contact komen met een wild dier dat de ziekte bij zich draagt.
De CDC beveelt aan dat gevaccineerde katten, gebeten door een bekend hondsdol dier, een boostershot krijgen en thuis 45 dagen onder strikte observatie blijven. Ongevaccineerde katten, gebeten door een bekend hondsdol dier, worden daarentegen onmiddellijk geëuthanaseerd omdat post-exposure prophylaxis niet werkt zonder voorafgaande inenting.
Laatste gedachten
Hoewel rabiës bij katten ongewoon is, dragen kittens de ziekte vaker bij zich dan honden. De aantallen voor beide dieren blijven echter gelukkig laag in de Verenigde Staten. Overdracht van katachtigen op mensen komt bijna nooit voor; vleermuizen zijn de meest voorkomende bron van menselijke besmettingen.
Er bestaan veilige en effectieve vaccinaties voor katten en voor mensen, hoewel de huidige richtlijnen alleen vaccinaties voor mensen aanbevelen voor degenen die regelmatig met wilde dieren werken of reizen naar een plaats waar het virus endemisch is. Onthoud dat het vaccineren van uw kat tegen hondsdolheid een van de belangrijkste dingen is die u kunt doen om uw kat en uw medemensen veilig te houden!
Featured Image Credit: Stanimir G.Stoev, Shutterstock
Table of Contents